کاخ اصلی خلیفه در سامرا، که در عربی به نام دارالخلافه (محل خلافت) یا قصر الخلیفه (کاخ خلیفه) شناخته می شود، به عنوان اقامتگاه اصلی خلیفه عباسی معتصم و چندین تن از خلیفه بود. جانشینان او برای مدتی نزدیک به پنجاه سال در اواسط قرن نهم / قرن سوم هجری. ساخت و ساز در محل در حدود 836/221 هجری قمری آغاز شد. علاوه بر اهمیت آن به عنوان یک کاخ امپراتوری، دارالخلافه سامرا به عنوان یکی از بزرگترین و گسترده ترین کاخ های عباسی حفاری شده از اهمیت دو چندانی برخوردار است، اگرچه تنها بخش کوچکی از محوطه کشف شده است.
معتصم این مجموعه را به عنوان بخشی از شهر جدید پالاتین خود که شامل پادگان های ارتش، دفاتر اداری، دوره های اسب دوانی، خیابان های بزرگ و یک مسجد جماعت بود، راه اندازی کرد. در طول دوره تصرف امپراتوری، تغییر کارکردها، سلیقه ها و تعمیر و نگهداری عمومی نیاز به بازسازی و تغییرات در فرم ساختمان داشت. در سال 892/279 هجری قمری، دربار در دارالخلافه سامرا، پس از بازگشت به بغداد در زمان خلیفه المتدید، از اقامت خود پایان داد. تاریخ تصرف بنا پس از این نقطه نامشخص است و نیاز به تحقیقات باستان شناسی بیشتری دارد، اما حداقل در منابع تاریخی نشانی از ادامه اقامت یا نگهداری دربار عباسی در مجموعه پس از 892/279 هجری وجود ندارد.
دارالخلافه بر روی بلوف طبیعی مشرف به دجله و دشت سیلابی آن واقع شده است. این کاخ در انتهای شمالی شهر اصلی قرار دارد که توسط معتصم در سال 836/221 هجری قمری تاسیس شده است، مرزهای جنوبی آن با انتهای دو خیابان بزرگ شریانی سامرا در تماس است، اگرچه ارتباط بین آنها و مجموعه کاخ همچنان نامشخص است. . عباسیان ممکن است مکان آن را به دلایل زیبایی شناختی و نه عملی انتخاب کرده باشند. دورتر از مرکز شهر، دسترسی به کاخ دشوار بود، اما از منظره‌ای وسیع بر روی رودخانه و چشم‌انداز کشاورزی اطراف آن لذت می‌برد. موقعیت آن در نقطه‌ای از مسجد جماعت نیز نشان‌دهنده انحراف قابل‌توجهی از مدل اولیه اسلامی است.
دارالخلافه سامرا چندین برابر بزرگتر از سایر مکان های اولیه اسلامی است و در واقع مجموعه ای از ساختمان های کاخ است که در کنار هم قرار گرفته اند. ارنست هرتسفلد که اولین کاوش های گسترده را در محل انجام داد، مساحت کل کاخ را 125 هکتار تخمین زد