«سیر تحول شهرنشینی پس از اسلام: از مدینه تا مکتب اصفهان»
👋 معرفی
در این ارائه، با بررسی عمیق تکامل ساختارهای شهری و شهرگرایی از صدر اسلام تا ظهور سبک اصفهانی آشنا خواهید شد. این فایل با تحلیل مستند و ارزشمند، مناسب مدیران، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معماری و شهرسازی است—آماده شوید تا حضورتان در جلسات حرفه‌ای، تاثیرگذاری دوچندان یابد! 🚀
📘 خلاصه
🕰️ دوران آغازین پس از اسلام و بازتعریف شهر
🔵 ورود اسلام با تاسیس مدینه خلافت و پیامبر (ص) تاثیری ژرف بر ساخت فضایی و اجتماعی شهرها داشت. شهرهایی مانند مدینه، کوفه، بصره و فسطاط با کاربرد مسجد به‌عنوان اساس ساختار و توزیع فضایی منظم شکل گرفتند—نوعی شهرستان جدید با سازماندهی اجتماعی برابر و هویت مستقل
📐 تحول سبک‌های شهرسازی ایرانی-اسلامی
🔶 شهرسازی ایرانی بعد از اسلام به سه سبک مهم تقسیم می‌شود:
خراسانی: نخستین مدرسه با سیستم طرح شبکهای و مرکزیت مسجد-بازار
رازی: طراحی شهری متمرکز بر نظم هندسی، استفاده از فضاهای باز و کوچه‌بندی منظم
آذری: توسعه مقیاس شهری و ایوان ایجاد فضای عمومی متمرکز
این سبک‌ها به‌صورت گام‌به‌گام در روند تاریخ ایرانی شهرسازی ظهور کردند
🏛️ ویژگی‌های کالبدی و دستاوردهای معماری هر سبک
🔸 در سبک خراسانی، مسجد و بازار ساختار اصلی شهر هستند و نقاط دستاورد معماری به ایجاد فضاهای جمعی همچون مدرسه و کاروانسرا منجر شد.
🔸 در سبک رازی، برجستگی و تزیینات آجری شاخص شدند؛ همچنین بهره‌گیری از ایوان‌ها و فضاهای مشجره کیفیت منظر شهری را ارتقا داد .
🔸 در سبک آذری، معماران برج‌هایی مانند گنبد سلطانیه و میدان نقش جهان با پایگاه ساختاری جدید شهری پدید آوردند.
🌱 مکتب اصفهان و پایان تکامل شهری ایرانی
🔺 مکتب اصفهان (دوره صفویه) نقطه اوج توسعه شهری ایرانی محسوب می‌شود. ویژگی‌های آن عبارتند از:
🕌 تاثیر فرهنگی و آینده‌پذیری شهرسازی اسلامی
🔸 شهرهای اسلامیِ ایرانی دارای مفهومی پایدار بودند: تاکید بر عدالت اجتماعی، برابری، و هماهنگی میان مسجد، بازار و محله.
🔸 این ویژگی‌ها، بعدها الهام بخش جنبش شهر زیست‌پذیر شدند و الگوهای پایداری را خلق کردند .
«مهم‌ترین حادثه شهری… تغییر مفهوم شهر از محیط محصور طبقات منتخب به مکانی برای زیست برادران برابر که عدالت در ساخت فضایی آن تجلی یافته»