🌟 (برنامه‌ریزی جامع مسکن):
🔹 تدوین طرح جامع مسکن، وسیله‌ای برای ترسیم چشم‌انداز ۵ تا ۱۰ ساله است. در این طرح‌ها، ضمن تشخیص نیاز واقعی، الویت‌ها و بانک اطلاعاتی ساخت سومدیریت، ابزارهای قانونی مانند تامین زمین و خدمات زیربنایی مشخص می‌شود .
🔹 همچنین پیوند میان برنامه‌ریزی مسکن و برنامه‌ریزی شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌طوری که بدون ایجاد هم‌افزایی میان این دو بخش، سیاست‌ها به‌صورت پراکنده و ناکارآمد اجرا می‌شوند nbpars.irاین هماهنگی باعث می‌شود مسکن با دسترسی آسان به امکانات شهری، شهرسازی پایدارتری به‌وجود آید.
🌟 (تجارب جهانی و ابزارهای نوین):
🔹 تجربه‌های جهانی نشان داده که طرح‌های مسکن اجتماعی ترکیبی (mixed-income)، مانند نمونه موفق کنتاکی، ضمن ایجاد اجتماع پایدار، از تمرکز فقر جلوگیری می‌کنند این تجربه‌ها به‌ویژه در کشورهای اروپایی یا آمریکایی با وجود سیاست‌های مالی قوی کارایی داشته است.
🔹 کشورهای پیشرفته نیز با مدل‌هایی نظیر inclusionary zoning، بخشی از ساخت‌وساز را مختص خانوارهای کم‌درآمد کرده و با دادن امتیاز تراکم یا معافیت مالیاتی، مشارکت خصوصی و عمومی را تسریع می‌کنند . این راهکار ضمن ارتقای عدالت اجتماعی به‌عنوان یک ابزار مقرراتی موثر شناخته می‌شود.
🌟 (ابزارهای مالی و مشارکت):
🔹 برخی دولت‌ها از طریق بورس کالا، مالیات و ابزار تامین نقدینگی مانند انتشار اوراق مشارکت یا وام دولتی، زیرساخت مالی ساخت مسکن را بهبود بخشیده‌اند . اما ضعف اصلی در بسیاری از کشورها، به ویژه ایران، محدود بودن نظام اعتباری و بانک‌های دولتی فشل برای ارائه وام‌های رقابتی است .
🔹 همچنین دولت با تخصیص زمین ارزان‌قیمت، احداث زیرساخت، یا ارائه خدمات شهری تضمین‌شده، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را تسهیل می‌کند. این مدل در طرح‌های معروف همچون مسکن مهر ایران نیز با هدف گروه‌های هدف اجرا شده است nbpars.ir.
🌟 (چالش‌ها و راهکارها):
🔹 مهم‌ترین چالش‌ها شامل ضعف تامین نقدینگی مسکن، پیچیدگی نظام مقرراتی محتاطانه، و نبود هماهنگی میان نهادهای مختلف است . همچنین عدم شفافیت در تخصیص زمین و برنامه‌های حمایتی، مانع جذب مشارکت واقعی بخش خصوصی و جامعه است.
🔹 برای ارتقای اثرگذاری دولت، ضروری است سیستم اعتباری مسکن را بازسازی کند؛ مانند افزایش درصد وام به قیمت مسکن، تسهیل مشارکت NGOs در توانمندسازی خانوارها و حذف بوروکراسی مزاحم . همچنین تدوین یک برنامه جامع همراه با ارزیابی عملکرد سالانه و شفاف‌سازی عمومی می‌تواند مسیر را هموارتر کند.