✨ تاریخچه، بستر و ایده طراحی
فرهنگسرای نیاوران با معماری کامران دیبا، در سال ۱۳۵۵–۱۳۵۶ در مجموعه‌ی نیاوران تهران احداث شد. این بنا به‌عنوان اولین فرهنگسرای ایران پس از انقلاب، با مساحتی معادل ۱۰ هزار متر مربع در دل مجموعه‌ای ۱۱۰ هزار متر مربعی جای گرفته است. طراحی شرقی–غربی بنا به‌دلیل اقلیم معتدل کوهستانی تهران صورت گرفته و هدف آن ایجاد جریان طبیعی باد و نور در تمام ساعات روز بوده است.
🔷 ترکیب سنت و مدرن
دیبا با تلفیق سازه بتنی مدرن و مصالح سنتی همچون سنگ، فرم‌های ساده و هندسی (طاق، قوس، هشتی) را با الگوهای بومی احیا کرد. نمای ورودی متقارن یادآور هشتی‌های معماری ایرانی است و استفاده از نورگیر و طاق‌های بومی، ساختاری فلسفی و معنوی را در فضا ایجاد کرده است.
💧 نقش آب، حیاط مرکزی و نور
ساختمان حول حیاط مرکزی و با استفاده چشمگیر از آبنما و مجسمه‌سازی تعریف شده است. این حیاط و نورگیری چهارجهتی که از اقلیم بهره برده، نه تنها نقش زیبایی‌شناسانه دارند بلکه فضایی روان و دلنشین برای مخاطبان فراهم می‌کنند.
🧩 کارکرد فضایی چندمنظوره
فرهنگسرا شامل کتابخانه، گالری، آمفی‌تئاتر روباز، سالن‌های اداری، کافه و رستوران است. سازه‌ی بتنی یکپارچه و برنامه‌ریزی انعطاف‌پذیر بخش‌ها، این امکان را فراهم می‌آورد تا برنامه‌های هنری، ادبی، موسیقی و تئاتر به‌شکلی هم‌افزا و پویا اجرا شوند. افزون بر این، مسیرهای حرکت واضح و رابط بصری بین فضاها، تجربه‌ای لذت‌بخش برای مخاطب ایجاد کرده است.
🌱 بُعد فرهنگی و پایداری
فرهنگسرا با حفظ ارزش‌های ایرانی-اسلامی و هم‌زمان بهره از فناوری‌های روز معماری مدرن، نمادی برای هم‌زیستی فرهنگ و نوآوری است. در بررسی‌های پژوهشی، این پروژه نمونه‌ای مهم از «مدرنیسم ناپیوسته» دانسته شده است؛ یعنی حفظ هویت فرهنگی بومی در گذار به مدرنیته، بدون قربانی‌کردن اصالت و معنای بومی.