در دنیای امروز، شهرسازی دموکراتیک به عنوان رویکردی نوین در طراحی و برنامه‌ریزی شهری مطرح شده است که با تاکید بر مشارکت شهروندان، به دنبال ایجاد فضاهایی است که نیازهای همه اقشار جامعه را برآورده سازد. این رویکرد با ارتقاء حقوق شهروندی و عدالت اجتماعی، شهرهایی را می‌سازد که در آن‌ها هر فرد احساس تعلق و مشارکت دارد.
📌 🔍 شهرسازی دموکراتیک و حقوق شهروندی
شهرسازی دموکراتیک به معنای فرآیندی است که در آن شهروندان به عنوان بازیگران اصلی در تصمیم‌گیری‌های شهری مشارکت دارند. این رویکرد بر پایه حقوق شهروندی بنا شده است که شامل دسترسی برابر به خدمات شهری، فضاهای عمومی، مسکن مناسب و فرصت‌های اقتصادی می‌باشد. در این چارچوب، طراحی شهری باید به گونه‌ای باشد که تنوع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را منعکس کند و از حاشیه‌نشینی و تبعیض جلوگیری نماید.
مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهد که مشارکت فعال شهروندان در فرآیندهای برنامه‌ریزی شهری منجر به افزایش رضایت عمومی، کاهش نابرابری‌ها و تقویت حس تعلق به شهر می‌شود. به عنوان مثال، در مقاله‌ای از سایت نقش برتر پارس آمده است: «طراحی میادین شهری باید بخشی از طراحی شهری باشد. در غیر این صورت، به جای اینکه بخشی جدایی‌ناپذیر از شهر باشند، از هم گسسته و بی‌معنا می‌شوند.» این جمله تاکید می‌کند که ادغام فضاهای عمومی در ساختار شهری نیازمند رویکردی جامع و مشارکتی است.Nbpars
📌 🌐 نمونه‌های جهانی و تاثیرات شهرسازی دموکراتیک
در سطح جهانی، شهرهایی مانند بارسلونا با اجرای پروژه‌هایی نظیر بودجه‌ریزی مشارکتی و داده‌های باز شهری، نمونه‌های موفقی از شهرسازی دموکراتیک را ارائه داده‌اند. این اقدامات منجر به افزایش شفافیت، تقویت اعتماد عمومی و بهبود کیفیت زندگی شهروندان شده است.
همچنین، مفهوم «حق به شهر» که توسط هانری لوفور مطرح شده است، بر حق شهروندان در شکل‌دهی به فضای شهری تاکید دارد. این دیدگاه معتقد است که شهر نباید تنها توسط نیروهای بازار و سرمایه‌داری شکل گیرد، بلکه باید محلی برای تحقق حقوق اجتماعی و فرهنگی باشد. در این راستا، شهرسازی دموکراتیک به عنوان ابزاری برای تحقق عدالت اجتماعی و توانمندسازی جوامع محلی عمل می‌کند.